Veel ondernemers denken dat een franchiseovereenkomst gewoon een vorm van huur is: je betaalt voor het gebruik van een merknaam en formule. Deze vergelijking klopt echter niet. Bij franchising ga je een langdurige samenwerkingsrelatie aan waarin beide partijen afhankelijk van elkaar worden.
Als franchisenemer krijg je exclusieve rechten binnen een bepaald gebied, maar lever je ook een groot deel van je ondernemingsvrijheid in. Je moet je houden aan strikte kwaliteitseisen, inkoopverplichtingen en marketingrichtlijnen. Als franchisegever lever je niet alleen een merknaam, maar ook continue ondersteuning, training en productontwikkeling. Deze wederzijdse afhankelijkheid maakt franchisecontracten juridisch complex en vraagt om zorgvuldige afspraken.
Een van de grootste conflictbronnen in franchising is territoriumafbakening. Als franchisenemer wil je bescherming tegen concurrentie van andere franchisenemers uit hetzelfde netwerk. Maar hoe ver reikt die bescherming? Mag een andere franchisepartner een vestiging openen op 500 meter afstand? En wat met online verkoop?
Zonder duidelijke afspraken over gebiedsbescherming loop je als franchisenemer het risico dat je investering waardeloos wordt door interne concurrentie. Omgekeerd wil de franchisegever flexibiliteit om het netwerk uit te breiden. Regel daarom altijd exclusiviteit per postcode, wijk of straal en maak afspraken over online verkoop. Een vaag geformuleerde territoriumclausule leidt gegarandeerd tot juridische procedures.
Franchising draait om uniformiteit: elke vestiging moet hetzelfde niveau en dezelfde ervaring bieden. Dit betekent dat de franchisegever strenge kwaliteitseisen mag stellen aan inrichting, personeel, producten en service. Maar hoe ver mag die controle gaan?
De franchisegever heeft het recht om regelmatig controles uit te voeren en bij tekortkomingen maatregelen te eisen. Weiger je als franchisenemer mee te werken aan kwaliteitsverbetering, dan kan dit leiden tot contractbeëindiging. Omgekeerd mogen de eisen wel redelijk en haalbaar zijn. Extreme kwaliteitseisen die onmogelijk na te leven zijn, kunnen een vorm van misbruik van recht zijn. Meer informatie over franchising vind je bij de Nederlandse Franchise Vereniging.
Veel franchiseovereenkomsten bevatten verplichtingen om producten alleen bij bepaalde leveranciers in te kopen. Voor de franchisegever zorgt dit voor schaalvoordelen en kwaliteitscontrole. Voor de franchisenemer kan het betekenen dat hij vastzit aan dure leveranciers zonder alternatieven.
Inkoopverplichtingen zijn juridisch toegestaan, maar mogen niet leiden tot misbruik. Vraagt de franchisegever onredelijk hoge prijzen of levert hij slechte kwaliteit, dan kun je als franchisenemer alternatieve leveranciers voorstellen. De franchisegever mag deze alleen weigeren als er objectieve kwaliteitsredenen zijn. Leg dit daarom altijd vast in het contract: welke eisen stelt de franchisegever aan leveranciers en hoe worden geschillen over inkoop opgelost?
Wat gebeurt er als je wilt stoppen met de franchise? Of als de franchisegever het contract wil beëindigen? Deze vragen worden vaak pas gesteld als het te laat is. Daarbij vergeten veel franchisenemers dat zij meestal grote investeringen hebben gedaan in inrichting, voorraad en personeel.
Bij contractbeëindiging moet duidelijk zijn: wat gebeurt er met de goodwill, wie mag de klanten behouden en wat geldt ten aanzien van gedane investeringen? Sommige franchiseovereenkomsten bevatten een terugkoopplicht voor de franchisegever, andere laten de franchisenemer met lege handen achter. Regel ook overdracht aan derden: mag je de franchise verkopen en onder welke voorwaarden?
Franchising is gebaseerd op wederzijds vertrouwen en loyaliteit. Beide partijen moeten elkaar in staat stellen om succes te behalen. Voor de franchisegever betekent dit: adequate ondersteuning, training en marketing. Voor de franchisenemer: zich houden aan de afspraken en actief bijdragen aan het succes van het netwerk.
Juridisch vertaalt dit zich in een zorgplicht voor beide partijen. Laat de franchisegever je als franchisenemer in de steek door geen ondersteuning te bieden, dan kun je schade claimen. Omgekeerd kan sabotage van het franchise-concept door een franchisenemer leiden tot schadevergoeding. Documenteer daarom altijd je inspanningen en communicatie.
Franchising biedt kansen maar vraagt om juridische zorgvuldigheid. Investeer in een goed contract, heldere afspraken en open communicatie. Dan creëer je een succesvolle langetermijnrelatie in plaats van een juridisch slagveld.
Heb je vragen over dit onderwerp? Neem vrijblijvend contact met ons op.
Auteur: Niels Vanaken
